Mới đây chúng tôi có dịp tham gia buổi diễn tập xử lý sự cố cháy rừng vừa được cộng đồng nhân dân khu vực Hạ Thanh, xã Thanh Nưa (huyện Điện Biên) tổ chức. Tình huống giả định đưa ra là trong quá trình sản xuất, một người dân bản Hồng Lệnh đã phát hiện có đám khói trắng xuất hiện từ khu vực rừng được giao quản lý, bảo vệ.  

Ngay lập tức, "Tiếng kẻng an toàn phòng cháy chữa cháy" nằm bên đường về bản được người dân sử dụng. Sau một hồi kẻng báo, đông đảo bà con trong bản Hồng Lệnh và khu vực lân cận đã có mặt. Trên tay mỗi người đều mang theo dụng cụ phục vụ chữa cháy, như: Liêm câu, vỉ chữa cháy, dao, cuốc, xẻng… Tổ quản lý bảo vệ rừng nhanh chóng phân công, tổ chức lực lượng khẩn trương di chuyển đến khu vực xuất hiện đám khói, sẵn sàng chữa cháy theo phương châm “4 tại chỗ”.

Toàn bộ lực lượng được chia thành các nhóm khác nhau, với nhiệm vụ cụ thể. Có nhóm trực tiếp dùng vỉ, chặt cành cây tươi dập lửa; nhóm khác dọn sạch cỏ rác, mở rộng đường băng cản lửa nhằm hạn chế nguy cơ cháy lan rộng. Chỉ sau chừng 15 phút nỗ lực, với đồng bộ các biện pháp, đám cháy được dập tắt hoàn toàn, không gây thiệt hại về rừng.

Thành viên Tổ quản lý bảo vệ rừng bản Hồng Lệnh, xã Thanh Nưa, huyện Điện Biên kiểm tra, chuẩn bị dụng cụ chữa cháy do lực lượng kiểm lâm cấp phát.
Ông Lò Văn Xuân, Tổ trưởng Tổ quản lý bảo vệ rừng bản Hồng Lệnh cho biết những ngày qua, địa bàn rừng bản quản lý liên tục nằm trong diện cảnh báo cháy rừng ở mức cực kỳ nguy hiểm. Do vậy, bên cạnh hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức phòng cháy, thì việc rèn luyện kỹ năng phản ứng, xử lý sự cố như buổi diễn tập vừa qua đóng vai trò hết sức quan trọng.

“Tổ quản lý bảo vệ rừng đã chủ động chuẩn bị các biện pháp ứng phó khi có sự cố xảy ra. Cụ thể như: Rà soát dụng cụ chữa cháy được cấp; mỗi gia đình tự trang bị thêm dụng cụ; trao đổi, hướng dẫn, rèn luyện kỹ năng phản ứng, chữa cháy với sự cố cụ thể. Khi có cháy xảy ra, lập tức huy động mọi nguồn lực tại chỗ để xử lý kịp thời. Nếu kiểm tra hiện trường thấy quy mô cháy lớn sẽ gọi điện báo ngay cho Ban chỉ huy Phòng, chống thiên tai - tìm kiếm cứu nạn của xã, kiểm lâm địa bàn để huy động thêm lực lượng, phương tiện hỗ trợ chữa cháy” - ông Xuân chia sẻ.

Với kinh nghiệm và sự chủ động nên mặc dù từ trước tới nay khu vực rừng được giao quản lý cho cộng đồng dân cư khu vực Hạ Thanh đã từng 3 lần xảy ra cháy, song không ghi nhận thiệt hại.

Bước vào mùa khô, đồng thời cũng là thời gian cao điểm diễn ra các hoạt động sản xuất ven rừng, trong rừng của bà con nhân dân. Cụ thể như: Đốt nương, lấy củi, thu hái lâm sản ngoài gỗ, khai thác mật ong… Với phương châm “phòng hơn chữa”, thời gian qua lực lượng kiểm lâm địa bàn thường xuyên túc trực, có mặt ở cơ sở hướng dẫn, phổ biến kiến thức và hỗ trợ nhân dân phương án phòng ngừa nguy cơ cháy rừng. Trong đó, việc tăng cường tuần tra, kiểm soát kịp thời phát hiện, ngăn chặn nguy cơ cháy rừng có thể xảy ra được đặt lên hàng đầu.

Cán bộ kiểm lâm địa bàn hướng dẫn nhân dân khu vực Hạ Thanh, xã Thanh Nưa, huyện Điện Biên vệ sinh, dọn dẹp đường băng cản lửa.

Bản Nà Pen, xã Nà Nhạn (TP. Điện Biên Phủ) có trên 880ha rừng được giao khoanh nuôi bảo vệ. Suốt nhiều ngày qua, 25 thành viên Tổ quản lý bảo vệ rừng của bản chia thành nhiều nhóm nhỏ, thường xuyên có mặt tại khu vực rừng được giao quản lý. Rừng ở đây đa phần là gỗ tạp. Nhiều năm liền, khu vực này đều nằm trong diện cảnh báo nguy cơ cháy cao. Bởi vậy, mỗi hộ dân đều phải ký cam kết nghiêm chỉnh chấp hành các quy định về quản lý, bảo vệ rừng.

“Tuy nhiên, trên thực tế nguy cơ cháy vẫn tiềm ẩn do gắn liền với các hoạt động sản xuất, mưu sinh của bà con. Chính vì thế, việc chủ đồng tổ chức tuần tra thường xuyên, liên tục nhằm phát hiện nguy cơ được chúng tôi ưu tiên hàng đầu. Trong quá trình tuần tra, sẽ thực hiện xử lý, phát dọn thực bì; dọn dẹp khu vực đường băng cản lửa đã được đào trước đó… Ngoài ra, mỗi hộ dân trước khi có kế hoạch đốt nương, khai thác mật ong phải có lịch rõ ràng, thông báo cho Trưởng bản hoặc Tổ quản lý bảo vệ rừng nắm được và có sự giám sát chặt chẽ” - anh Mùa A Đồng, thành viên tổ quản lý bảo vệ rừng bản Nà Pen cho biết.

Toàn tỉnh hiện có trên 423.100ha đất có rừng, trong đó chủ yếu là rừng tự nhiên. Theo ông Nguyễn Mạnh Toàn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh thì với diện tích lớn, thời tiết khắc nghiệt, nắng nóng kéo dài trong khi dân cư tại địa bàn chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, sống chủ yếu dựa vào rừng với phương thức làm nương nên công tác phòng cháy, chữa cháy rừng còn nhiều khó khăn, vất vả.

Đặc biệt, cao điểm mùa khô năm nay, hiện tượng nắng nóng cực đoan, kéo dài đã và đang tiềm ẩn nguy cơ cháy rừng rất cao tại hầu hết địa bàn tỉnh. Thời gian qua, Chi cục Kiểm lâm tỉnh luôn theo dõi sát sao diễn biến thời tiết để chủ động thông tin đến các huyện, thị xã, thành phố trong toàn tỉnh cấp dự báo cháy rừng chi tiết từng ngày. Theo thông báo mới nhất của Chi cục Kiểm lâm, từ ngày 17 - 23/2, nguy cơ cháy rừng trên địa bàn tỉnh ở cấp V - cấp cực kỳ nguy hiểm. 

Trọng tâm các khu vực có nguy cơ cháy rừng cao, bao gồm: Tiểu vùng thung lũng Điện Biên (Điện Biên, Điện Biên Đông, TP. Điện Biên Phủ), khu vực Tuần Giáo (Tuần Giáo, Tủa Chùa, Mường Ảng) và khu vực Mường Lay (Mường Nhé, Nậm Pồ, Mường Chà và TX. Mường Lay).

Trước những cảnh báo đó, UBND các huyện, thị xã, thành phố đã khẩn trường vào cuộc. Lực lượng kiểm lâm, công an, quân sự cấp huyện phối hợp xây dựng kế hoạch tuyên truyền bảo vệ rừng, phòng chống cháy rừng và tăng cường phối hợp kiểm tra, phát hiện sớm để ngăn chặn kịp thời hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực lâm nghiệp. Lực lượng kiểm lâm địa bàn có mặt 24/24 ở cơ sở để phối hợp với chính quyền địa phương hướng dẫn, đôn đốc các chủ rừng, cộng đồng dân cư xây dựng và thực hiện phương án phòng cháy chữa cháy rừng. Hướng dẫn sử dụng bảng tra cấp dự báo cháy rừng, theo dõi thông tin cảnh báo cháy rừng trên trang thông tin của Cục Kiểm lâm...

Trên cơ sở đó, các địa phương củng cố, kiện toàn 1.231 tổ, đội phòng cháy chữa cháy rừng cấp thôn, bản với gần 12.800 thành viên, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ chữa cháy. Các tổ, đội phân công nhiệm vụ, giao trách nhiệm cho từng thành viên để triển khai thực hiện nhiệm vụ hiệu quả. Đồng thời chuẩn bị sẵn sàng mọi điều kiện cần thiết, phương tiện, công cụ phục vụ xử lý tình huống khi có sự số cháy rừng xảy ra theo phương châm “4 tại chỗ”. Một số địa bàn trọng điểm bố trí chốt canh, nhân viên ứng trực 24/24 giờ, “canh lửa” giữ rừng trong suốt thời gian cao điểm.